Αν και έχει απαντήσει ο Ευάγγελος Σολδάτος και εδώ, ωστόσο αναφέρομαι εκ νέου στο θέμα, για να καταδειχθεί αυτή τη φορά η έλλειψη κατανόησης του Χρυσάνθου, που χαρακτηρίζει τους της σχολής Καρά, παρά το ότι τον επικαλούνται φανατικά.
Γράφει ο Χρύσανθος στο κεφάλαιο περί χρωματικού γένους:
Παρ. 240: "Χρωματικόν δε γένος είναι εκείνο, του οποίου εις την κλίμακα ευρίσκονται ημίτονα ή εν υφέσει, ή εν διέσει, ή εν διέσει και υφέσει."
Παρ. 241: "Χρώμα δε λέγεται εις την Μουσικήν εκείνο το οποίον δύναται να βάψη την γινομένην ποιότητα από τους φθόγγους της διατονικής κλίμακος και να παράξη ποιότητα έχουσαν ήθος διάφορον. Δύνανται δε να ποιώσι τούτο αι διέσεις και αι υφέσεις"
Ακολούθως δε, στο κεφάλαιο περί Δευτέρου ήχου, αναφέρει:Εδώ μας δείχνει και πώς παράγεται ο δεύτερος ήχος: από την διατονική κλίμακα βάζουμε δύο υφέσεις, μία στον ΠΑ και μία στον ΚΕ. Επομένως:
1. Οι υπόλοιποι φθόγγοι δεν διαφέρουν από τη θέση που έχουν και στη διατονική κλίμακα, άρα ούτε ο ΒΟΥ ούτε ο ΖΩ, οι οποίοι σχηματίζουν διάστημα ελαχίστου τόνου με τους υπερκείμενους αυτών φθόγγους (ΓΑ και ΝΗ), όπως ακριβώς και στη διατονική κλίμακα.
2. Αντίθετα με όσα γράφει ο κ. Κωνσταντίνου, ο Β' ήχος ΕΧΕΙ να κάνει με ελαχίστους τόνους, αφού, όπως αναφέρει ο Χρύσανθος, "το δε γα βου τόνον ελάχιστον". Απλώς είναι ελάχιστος τόνος εκ του φυσικού (αφού και στη διατονική κλίμακα είναι ελάχιστος τόνος) και όχι με χρωματισμό.
Άρα διαφέρει ο ελάχιστος τόνος του δευτέρου, ο οποίος είναι ίδιος με αυτόν της διατονικής κλίμακας, από τον ελάχιστο τόνο του δευτέρου, που έχει προκύψει με ύφεση πάνω σε φθόγγο της διατονικής (χρωματισμός). Κι όταν λέμε ότι διαφέρει, δεν εννοούμε ακουστικά, αλλά εννοιολογικά: ο πρώτος χαρακτηρίζεται από το Χρύσανθο ως ελάχιστος τόνος ενώ ο δεύτερος ως ημίτονο, σύμφωνα με τα υπό του Χρυσάνθου οριζόμενα ότι "Το Ημίτονον δεν εννοεί τον τόνον διηρημένον ακριβώς εις δύο, ως τα δώδεκα είς έξ και έξ, αλλ' αορίστως, ήγουν τα δώδεκα είς οκτώ και τέσσαρα, ή είς εννέα και τρία, και τα λοιπά...." (παρ. 229). Ίδιον όμως του χρωματικού γένους κατά Χρύσανθο δεν είναι οι ελάχιστοι τόνοι ΒΟΥ-ΓΑ και ΖΩ-ΝΗ, αλλά τα "ημίτονα εν διέσει ή εν υφέσει", δηλ. τα ΠΑ-ΒΟΥ και ΔΙ-ΚΕ, αφού τα τελευταία μόνο παράγονται με αλλοίωση (ύφεση) των φθόγγων της διατονικής κλίμακας και όχι οι ελάχιστοι τόνοι ΒΟΥ-ΓΑ και ΖΩ-ΝΗ, που είναι ίδιοι με του διατονικούς.
Ο κ. Κωνσταντίνου έχει μπερδέψει τους ελάσσονες τόνους της διατονικής κλίμακας με τους ελάσσονες τόνους της μαλακής χρωματικής που προκύπτουν από χρωματισμό της διατονικής. Πιο συγκεκριμένα:...το χρωματικό γένος δεν έχει να κάνει σε τίποτε με τόνους μείζονες, ελάσσονες (ή κάτι τέτοιο). Και γι αυτό, δε χρειάζεται κανείς να επικαλεσθεί καταθέσεις ή απόψεις νεοτέρων
Γράφει ο Χρύσανθος στο κεφάλαιο περί χρωματικού γένους:
Παρ. 240: "Χρωματικόν δε γένος είναι εκείνο, του οποίου εις την κλίμακα ευρίσκονται ημίτονα ή εν υφέσει, ή εν διέσει, ή εν διέσει και υφέσει."
Παρ. 241: "Χρώμα δε λέγεται εις την Μουσικήν εκείνο το οποίον δύναται να βάψη την γινομένην ποιότητα από τους φθόγγους της διατονικής κλίμακος και να παράξη ποιότητα έχουσαν ήθος διάφορον. Δύνανται δε να ποιώσι τούτο αι διέσεις και αι υφέσεις"
Ακολούθως δε, στο κεφάλαιο περί Δευτέρου ήχου, αναφέρει:Εδώ μας δείχνει και πώς παράγεται ο δεύτερος ήχος: από την διατονική κλίμακα βάζουμε δύο υφέσεις, μία στον ΠΑ και μία στον ΚΕ. Επομένως:
1. Οι υπόλοιποι φθόγγοι δεν διαφέρουν από τη θέση που έχουν και στη διατονική κλίμακα, άρα ούτε ο ΒΟΥ ούτε ο ΖΩ, οι οποίοι σχηματίζουν διάστημα ελαχίστου τόνου με τους υπερκείμενους αυτών φθόγγους (ΓΑ και ΝΗ), όπως ακριβώς και στη διατονική κλίμακα.
2. Αντίθετα με όσα γράφει ο κ. Κωνσταντίνου, ο Β' ήχος ΕΧΕΙ να κάνει με ελαχίστους τόνους, αφού, όπως αναφέρει ο Χρύσανθος, "το δε γα βου τόνον ελάχιστον". Απλώς είναι ελάχιστος τόνος εκ του φυσικού (αφού και στη διατονική κλίμακα είναι ελάχιστος τόνος) και όχι με χρωματισμό.
Άρα διαφέρει ο ελάχιστος τόνος του δευτέρου, ο οποίος είναι ίδιος με αυτόν της διατονικής κλίμακας, από τον ελάχιστο τόνο του δευτέρου, που έχει προκύψει με ύφεση πάνω σε φθόγγο της διατονικής (χρωματισμός). Κι όταν λέμε ότι διαφέρει, δεν εννοούμε ακουστικά, αλλά εννοιολογικά: ο πρώτος χαρακτηρίζεται από το Χρύσανθο ως ελάχιστος τόνος ενώ ο δεύτερος ως ημίτονο, σύμφωνα με τα υπό του Χρυσάνθου οριζόμενα ότι "Το Ημίτονον δεν εννοεί τον τόνον διηρημένον ακριβώς εις δύο, ως τα δώδεκα είς έξ και έξ, αλλ' αορίστως, ήγουν τα δώδεκα είς οκτώ και τέσσαρα, ή είς εννέα και τρία, και τα λοιπά...." (παρ. 229). Ίδιον όμως του χρωματικού γένους κατά Χρύσανθο δεν είναι οι ελάχιστοι τόνοι ΒΟΥ-ΓΑ και ΖΩ-ΝΗ, αλλά τα "ημίτονα εν διέσει ή εν υφέσει", δηλ. τα ΠΑ-ΒΟΥ και ΔΙ-ΚΕ, αφού τα τελευταία μόνο παράγονται με αλλοίωση (ύφεση) των φθόγγων της διατονικής κλίμακας και όχι οι ελάχιστοι τόνοι ΒΟΥ-ΓΑ και ΖΩ-ΝΗ, που είναι ίδιοι με του διατονικούς.
Έτσι όπως το γράφει ο κ. Κωνσταντίνου, προσπαθεί να υπονοήσει ότι ο τρίτος φθόγγος του μαλακού χρωματικού τετραχόρδου είναι υψωμένος, άρα στο τετράχορδο ΔΙ-ΝΗ το ΖΩ είναι υψωμένο. Αυτό όμως το συμπέρασμα είναι λάθος, αφού ο κ. Κωνσταντίνου δεν μας λέει ότι τη συγκεκριμένη πορεία αναφέρει ο Χρύσανθος στον Β' ήχο με βάση τον ΠΑ και όχι με βάση τον ΝΗ. Είναι προφανές ότι αναφέρεται στα ειρμολογικά μέλη, όπου, φυσικά, για να σχηματιστεί χρωματικό τετράχορδο ΠΑ-ΔΙ, δεν αρκεί μια ύφεση στον ΒΟΥ, αλλά απαιτείται και δίεση στο ΓΑ. Στην κλίμακα όμως του Β' ήχου από το ΝΗ ο Χρύσανθος δεν αναφέρει την πορεία που λέει ο κ. Κωνσταντίνου (βάση-ύφεση-δίεση-κορυφή) αλλά διαφορετική και συγκεκριμένα πορεία όμοιας διφωνίας, με το διάστημα πριν την κορυφή ελάχιστο τόνο, χωρίς καμία δίεση.Ο Χρύσανθος [...]
β) παραθέτει για τις μελωδίες του Δευτέρου την "κατά διφωνίαν ομοίαν" και την κατά τετράχορδο πορεία. Η πορεία που δίνει (του τετραχόρδου) είναι βάση, ύφεση, δίεση, κορυφή τετραχόρδου (π.χ. πα, βου(ύφεση), γα(δίεση), δι). Την πορεία αυτή την καταθέτει πρώτα στο Δεύτερο ήχο (με φθορά έσω θεματισμού στη βάση και την τετραφωνία) και μετά την χρησιμοποιεί και στον Πλάγιο του Δευτέρου γράφοντας ότι τη δανείζεται από τον κύριό του (με φθορά του έξω θεματισμού στη βάση και στην τετραφωνία)
Last edited: