Ποιοί κατηγορούσαν τον Ιάκωβο Ναυπλιώτη στην εποχή του και γιατί;

§35. Παρετήρησα εἰς τόν πρωτοψάλτην καί τό ἑξῆς· ἐνῶ οὗτος κατά τό διδάσκειν τούς μαθητάς τῶν ἀνωτέρων γυμνασιακῶν τάξεων ἀνταπεκρίνετο εἰς τό ἔργον του, ἀπεναντίας ἡ θέσις του ἐδυσχεραίνετο προκειμένου νά εἰσαγάγῃ εἰς τήν ψαλμῳδίαν τούς ἀρχαρίους καί τούς πρωτοπείρους ἐξ αυτῶν. Ἐνῶ ἦτο ἐπιδέξιος εἰς τό ψάλλειν, καθυστέρει εἰς τό διδάσκειν. Δέν ἦτο διδάσκαλος· ἦτο μόνον ἕνας ἐμπειρικός μουσικός ἄριστος. Ἡ ἰδιότης τοῦ διδασκάλου ἔλειπεν ἀπό τόν πρωτοψάλτην. Τό ἔργον τοῦ διδασκάλου εἶναι ἀνώτερον, ἐπειδή προϋποθέτει εἰδικάς γνώσεις, τάς ὁποίας βεβαίως δἐν κατεῖχεν ἐκεῖνος, ἄν καί ἦτο ἀπό τούς φημισμένους τεχνίτας εἰς τήν ψαλμῳδίαν. Ὁ πρωτοψάλτης ἐκρίνετο ὡς ἄριστος τεχνίτης ἀπό τούς ὁμοτέχνους του, οἱ ὁποῖοι καί ἦσαν εἰς θέσιν νά ἐκτιμήσουν τά μουσικά του προτερήματα. Οἱ αρχάριοι καί οἱ πρωτόπειροι εἰς τήν μουσικήν δέν ἠμποροῦσαν νά ἐκτιμήσουν τό ἔργον ἑνός τεχνίτου ὡσάν τόν Ἰάκωβον Ναυπλιώτην εἰς τά ἐπί μέρους καί τάς λεπτομερείας. Ἀπό τήν καλήν του ἐκτέλεσιν ἐνῶ ἐνθουσιάζοντο ὅλοι ἐν γένει οἱ μαθηταί, ὀλίγοι ὅμως ἐξ αὐτῶν ὠφελοῦντο ἐκ τῆς διδασκαλίας του· ὠφελοῦντο ἐκεῖνοι μόνον ἐξ αὐτῶν, ὅσοι ἦσαν προχωρημένοι κάπως εἰς τήν μάθησιν τῆς ψαλμῳδίας. Οἱ πλεῖστοι, ὅπως ἦσαν ἄπειροι καί ἀμαθεῖς καί ἀκατάρτιστοι, δέν εἶχαν τήν ἱκανότητα νά παρακολουθήσουν τήν διδασκαλίαν του. Ὁ πρωτοψάλτης ἦτο ὠκεανός εἰς τό ἔργον του, οἱ δέ μαθηταί του δέν ἠμποροῦσαν νά συγκρατήσουν τά ὑπέρτερα τῶν γνώσεών των διδασκόμενα μαθήματα.

Click to expand...

§72. ... διά τήν ἀνωτερότητα αὐτήν τοῦ διδασκάλου ἐφρόνουν ὅτι ἔπρεπε νά γίνῃ μία σχετική ἐργασία ἐπί τοῦ μουσικοῦ μέλους ὡς πρός τήν ἐκτέλεσιν αὐτοῦ. Ἀλλά πῶς θά ἦτο δυνατόν νά πλησιάσῃ κανείς τόν πρωτοψάλτην διά νά γνωρίσῃ τό μουσικόν του περιεχόμενον; διότι οὗτος ἦτο ἀπλησίαστος καί τότε συνεκρατεῖτο μέσα εἰς τό ἐσωτερικόν του ἐγώ, μή γινόμενος μεταδοτικός εἰς τούς ἄλλους ὡς πρός τήν τέχνην τήν ὁποίαν κατεῖχε καί τήν ὁποίαν ἀντιπροσώπευεν. Ὁσάκις ἐπιχειροῦσα κάτι ν᾽ ἀποσπάσω σχετικόν μέ τήν μουσικήν μας, συναντοῦσα τήν σιωπήν τοῦ διδασκάλου ἐπί του θέματος. Πάντοτε ἦτο συγκεντρωμένος εἰς τόν ἐαυτόν του ὁ διδάσκαλος. Δέν ἦτο εὔκολος εἰς τό ζήτημα τοῦτο· πᾶν ὅ,τι ἤξευρε, τό ἐκρατοῦσε διά τόν ἐαυτόν του· δέν συνήθιζε νά σκορπίζῃ τάς γνώσεις του· δέν μετέδιδεν ἀπό τήν τέχνην του· Ἐκρυπτε τά μυστικά τῆς τέχνης του πού ἐπηγγέλετο.

Click to expand...

§135. Ἐπί τοῦ ζητήματος τούτου ἔκαμνα πολλάς ὑποθέσεις· ἡ συχνοτέρα καί πιθανωτέρα ἐξ ὅλων ἦτο ὅτι ὁ πρωτοψάλτης ἔκρυπτεν ἐπιμελῶς ὅπως τήν τέχνην του, οὕτω καί πᾶν ὅτι ἀνῆκεν εἰς αὐτόν ὡς κτῆμά του εἴτε μουσικόν χειρόγραφον ἦτο τοῦτο εἴτε κείμενον σχέσιν ἔχον μέ τήν μουσικήν. Ἐξεταζόμενος κατ᾿ ἀνάγκην ἀπό τῆς πλευρᾶς αὐτῆς ὁ πρωτοψάλτης Ἰάκωβος Ναυπλιώτης ἐχαρακτηρίζετο ἐκ μέρους μου ὡς μουσικός τεχνίτης συγκεντρωμένος μέσα εἰς τόν ἑαυτόν του. Ἐκεῖνος μόνος ἤθελε νά γνωρίζῃ τήν μουσικήν· ἐκεῖνος μόνος ἤθελε νά κατέχῃ τά μυστικά της· καί ἐκεῖνος νἀποτελῇ τήν καθαυτό πηγήν τῆς βυζαντινῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς τέχνης. Δέν ἐπέτρεπε κανέναν νά εἰσέλθῃ μέσα εἰς τό πεδίον τῆς δράσεώς του. Ἡ περιοχή τῆς μουσικῆς ἀνῆκε ἀποκλειστικῶς εἰς αὐτόν. Μουσικός ἦτο αὐτός· τέχνη ἦτο αὐτός· ἱστορία τῆς μουσικῆς ἦτο αὐτός· παράδοσις ἐκκλησιαστική ἦτο αὐτός· αὐτός ἦτο ἡ μοναδική πηγή ὅλων τῶν ἐκδηλώσεων τῆς μουσικῆς τέχνης. Αὐτός μόνον ὁ χαρακτηρισμός θά ἠμποροῦσε νά δικαιολογήσῃ τήν ἀπόλυτον ἐπιφυλάκτικότητα του. Ἦτο βέβαια δικαίωμα ἀποκλειστικόν τοῦ πρωτοψάλτου τό νά μήν γίνεται εἰς τούς ἄλλους μεταδοτικός· αὐτός μόνον ἄλλωστε ἦτο ὁ μόνος διδάσκαλος τῆς μουσικῆς τῆς παραδόσεως. Αὐτός εἶχε μυηθῆ, εἰς τήν τέχνην του καί εἶχεν ἀσκηθῆ ἐπάνω εἰς αὐτήν καθ᾿ ὅλον του τόν βίον. Αὐτός ἦτο εἰς τά ἡμέρας μας ὁ μόνος μύστης· πρόσωπον μουσικόν ἐνδεδειγμένον διά τήν θέσιν πρωτοψάλτου τῆς μεγάλης ἐκκλησίας. Καί ἡ ἐπιμονή του εἰς τό νά μήν θέλῃ νά παρουσιάσῃ εἰς ἐμέ – τόν πλέον ἀφωσιωμένον εἰς αὐτόν ἄνθρωπον – τό ἐσωτερικόν μουσικόν αὐτοῦ περιεχόμενον, μέ ἔπειθεν ὅτι τῳόντι μόνον μέ αὐτόν τόν τρόπον ὁ πρωτοψάλτης παρουσιάζετο πρό τοῦ κοινοῦ ὡς μουσική αὐθεντία καί ὡς ἕνας ἔξοχος ἐκκλησιαστικός μουσικός ἐκτελεστής. Ἐπί τοῦ σημείου τούτου ποτέ δέν μέ ἐξεμυστηρεύθη ὁ διδάσκαλος τόν σκοπόν του· καί ἐγώ ποτέ οἴκοθεν δέν ἔθεσα τό ζήτημα τοῦτο, εἰς συζήτησιν ἐπί τόσα ἔτη γνωριμίας μου μέ αὐτόν.

Click to expand...

§110. Φαίνεται ὅτι ἡ ἀρμονία τῶν σχέσεων μεταξύ ἐμοῦ καί τοῦ διδασκάλου ἐδυσχέραινε τήν ἐπιτυχίαν τῶν σκοπῶν τῶν ἐπιτηδείων οἱ ὁποῖοι καί ἤθελαν νά σφετερισθοῦν τήν πρωτοψαλτικήν θέσιν. Τούτου ἕνεκα καί ἐπεδίωξαν νά διαταράξουν τάς σχέσεις ταύτας. Εἶναι ἀληθές ὅτι ἐν μέρει καί προσωρινῶς μόνον κατώρθωσαν τοῦτο· διότι ἀπό τάς ἀρχάς τοῦ δευτέρου δεκαημέρου τοῦ ἰουνίου 1925 εἶχα παρατηρήσει κάποιαν ἀραίωσιν τῶν ἐπισκέψεων τοῦ διδασκάλου εἰς τόν οἶκον μου καί ἐπίμονον ἀποφυγήν τῶν συναντήσεών μας. Εὐθύς ἐξ ἀρχῆς ὑπέθεσα ὅτι κάποιος διάβολος μισόκαλος θά εἶχε μεσολαβήσει πρός τοῦτο· διότι ἦτο ἀδύνατον εἰς τόν διδάσκαλον νά φαντασθῶ κακίαν τινά ἀπέναντί μου, γνωστῆς εἰς αὐτόν οὔσης τῆς ἰδιαιτέρας μου ἀγάπης. Ἔγραψα πρόν αὐτόν μίαν ἐπιστολήν καί ἐζητοῦσα νά μοι ἐξηγηθῇ. Κατόπιν τῆς ἐπιστολῆς μου ἐπεδίωξε καί μέ συνήντησεν. Ἐξηγῶν ὁ διδάσκαλος ὅτι παρά τοῦ λαμπαδαρίου Εὐσταθίου ἔμαθεν ὅτι δῆθεν τῷ ἐγένετο ἐκ μέρους μου πρότασις ὅπως γίνωσιν ἐνέργειαι παρά τῇ ἁγίᾳ συνόδῳ τῶν ἀρχιερέων περί μεταλλαγῶν προσωρινῶν εἰς τούς μουσικούς χορούς: τοῦ λαμπαδαρίου καταλαμβάνοντος τήν πρωτοψαλτίαν καί τοῦ πρώτου δομεστίκου καταλαμβάνοντος τήν θέσιν τοῦ λαμπαδαρίου τοῦ πατριαρχικοῦ ναοῦ. Ὅταν διεβεβαίωσα τόν διδάσκαλον διαμαρτυρόμενος ὅτι οὐδέποτε τοιαύτη μου πρότασις ἔγινε εἰς κανένα πρόσωπον καί ὅτι οὔτε κἄν εἶχα διανοηθῇ ποτέ κανένα παρόμοιον πρᾶγμα ἐκεῖνος ᾐσθάνθηκε μίαν ἀνακούφισιν καί ὑπερβολικήν χαράν καί ἐχαρακτήρισεν ὡς διαβολικήν τήν ἐνέργειαν αὐτήν τοῦ λαμπαδαρίου.

Click to expand...