Πως διακρίνονται τα είδη της μελωδίας.

Εν είδει παρενθέσεως στην πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα, δύο παρατηρήσεις, μια μεθοδολογική και μία γλωσσική.

Νομίζω ότι είναι διαφωτιστική η διαφοροποίηση ανάμεσα σε δύο είδη ερμηνείας: την (α) συγχρονική: κατά την οποία ενδιαφέρει η σημερινή λειτουργία του υπο εξέταση αντικειμένου (οπότε ερμηνεύονται επαρκώς τα δομικά χαρακτηριστικά του), και (β) τη διαχρονική: κατά την οποία βλέπουμε το υπο εξέταση αντικείμενο μές από το πρίσμα της προέλευσης και εξέλιξής του (οπότε αιτιολογούνται επαρκώς οι ορολογίες, όπως λες Χρήστο).
Εν προκειμένω:
α) μια συγχρονική κατηγοριοποίηση των ειδών μελοποίίας θα γινόταν βάσει των 2 ταυτόχρονων κριτηρίων: αντιστοιχία συλλαβής-χρόνου και χρονική αγωγή (ας μην αγνοούμε το 2ο)
β) μια διαχρονική εξέταση θα τα κατέτασσε βάσει του πώς και γιατί πρωτοπήραν το ονομά τους.
Κάθε προσέγγιση είναι θεμιτή για δεδομένο σκοπό, αρκεί να γίνεται εν επιγνώσει και να μη συγχέεται ή μία με την άλλη.

Και μια γλωσσική παρατήρηση με την οποία θα συμφωνήσουν οι φίλοι φιλόλογοι: όσο κι αν είναι αλήθεια ότι "αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις", η ετυμολογία μιας λέξης δεν είναι πάντε διαφωτιστική ως προς τη σημερινή σημασία της, ενίοτε δε παροδηγεί.

Γιώργος Μ. said:

Νομίζω ότι είναι διαφωτιστική η διαφοροποίηση ανάμεσα σε δύο είδη ερμηνείας: την (α) συγχρονική: κατά την οποία ενδιαφέρει η σημερινή λειτουργία του υπο εξέταση αντικειμένου (οπότε ερμηνεύονται επαρκώς τα δομικά χαρακτηριστικά του), και (β) τη διαχρονική: κατά την οποία βλέπουμε το υπο εξέταση αντικείμενο μές από το πρίσμα της προέλευσης και εξέλιξής του (οπότε αιτιολογούνται επαρκώς οι ορολογίες, όπως λες Χρήστο).

Click to expand...

Έχει πάρα πολύ ενδιαφέρον αυτός ο διαχωρισμός!

Εν προκειμένω:
α) μια συγχρονική κατηγοριοποίηση των ειδών μελοποίίας θα γινόταν βάσει των 2 ταυτόχρονων κριτηρίων: αντιστοιχία συλλαβής-χρόνου και χρονική αγωγή (ας μην αγνοούμε το 2ο)

Click to expand...

Όσον αφορά στο πρώτο, θα μπορούσαμε να χωρίσουμε το μέλος σε 3 γενικές κατηγορίες:

1. Σύντομα μέλη (Διάρκεια συλλαβής 1-2 χρόνους).
2. Αργοσύντομα μέλη (διάρκεια συλλαβής από 1-5 χρόνους).
3. Αργά μέλη (διάρκεια συλλαβής από 1 έως και άνω των 6 χρόνων).

Όσον αφορά στο θέμα της χρονικής αγωγής, πιστεύω ότι πρακτικά είναι θέμα υποκειμενικό (κακώς μεν, αληθώς δε...) και δεν ξέρω αν και κατά πόσο θα έπρεπε να το πάρουμε υπόψη μας στην δημιουργία νέων αντικειμενικών ορολογιών.

β) μια διαχρονική εξέταση θα τα κατέτασσε βάσει του πώς και γιατί πρωτοπήραν το ονομά τους.
Κάθε προσέγγιση είναι θεμιτή για δεδομένο σκοπό, αρκεί να γίνεται εν επιγνώσει και να μη συγχέεται ή μία με την άλλη.

Click to expand...

+1

Και μια γλωσσική παρατήρηση με την οποία θα συμφωνήσουν οι φίλοι φιλόλογοι: όσο κι αν είναι αλήθεια ότι "αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις", η ετυμολογία μιας λέξης δεν είναι πάντε διαφωτιστική ως προς τη σημερινή σημασία της, ενίοτε δε παροδηγεί.

Click to expand...

Πιστεύω ότι την εποχή που αναλύει τα είδη της μελοποιΐας ο Χρύσανθος, δεν θα υπήρχε τέτοιο θέμα. Εφόσον όμως όπως φαίνεται σήμερα υπάρχει, προτείνω τα παραπάνω, έστω κι αν δεν συμφωνώ προσωπικά. Θεωρώ δηλαδή, ότι όπως και να το κάνουμε, είναι καταχρηστικό να χρησιμοποιούμε τον όρο "Ειρμολογικός" όταν δεν αναφερόμστε σε κανόνες. Για να μπορούμε λοιπόν να επικοινωνούμε, ας υπάρχει αυτός ο διαχωρισμός που ορθώς προτείνεις, είτε με την μορφή που αναφέρω παραπάνω, είτε με οποιαδήποτε άλλη.

Υ.Γ. Τελικά παντού χρειάζεται τουλάχιστον ένας φιλόλογος. :wink:

Χρήστο, ευχαριστώ.
Η διάκριση που επισημαίνεις (Σύντομα - Αργοσύντομα - Αργά) είναι λοιπόν καθαρά συγχρονική και έχει άριστη περιγραφική επάρκεια. Το πιθανό μειονέκτημα είναι η νοηματική σύνδεση με την ταχύτητα, αλλά το ισχυρό πλεονέκτημα είναι ότι χρησιμοποιεί (ανασημασιοδοτώντας) ήδη υπάρχοντες όρους.

Αν και είναι θέμα ορολογίας, που είναι το τελευταίο, θα μπορούσε κάποιος να μιλήσει με όρους που τονίζουν το κριτήριο του βαθμού ανάπτυξης των συλλαβών π.χ. με όρους όπως:
απλά -σύνθετα -εκτεταμένα
(βάζοντας ως αναγκαία υποσημείωση ότι το κριτήριο προδιορισμού του τι είναι απλό και τι σύνθετο είναι η μουσική ανάπτυξη των συλλαβών και όχι κάτι άλλο).

Σε κάθε περίπτωση, μια τέτοια διάκριση (όπως κι αν είναι οι όροι) θα μας βοηθούσε να ξεπεράσουμε την πιθανή αντίφαση του όρου "αργό ειρμολογικό" και να κατανοήσουμε ότι με βάση μια τέτοια "συγχρονική" ταξινόμηση τα παλαιά ονόματα κατανέμονται στα τρία είδη περίπου ως εξής:

Το "ἀρχὴ σοφίας ἡ τῶν ὀνομάτων ἐπίσκεψις" δεν αναφέρεται , νομίζω, μόνο στην ετυμολογία. Αλλά, κυρίως, στο περιεχόμενο. Δηλαδή στη διασάφηση της σχέσης σημαίνοντος και σημαινομένου, ώστε με την μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια να κατανοούμε πλήρως το δεύτερο, μέσω του πρώτου. Και σταματώ εδώ ως προς αυτό γιατί δεν είναι το θέμα μας, και δεν είμαι φιλόλογος.

Όταν στη μουσική μας ένας όρος σημαίνει κάτι επί 1000, πολύ χοντρικά, χρόνια, και κάτι άλλο για 50, χωρίς να αγνοούμε την δεύτερη περίπτωση, κυρίως για λόγους επιστημονικής ακρίβειας, πόσο λάθος είμαστε αν διαλέξουμε την πρώτη; Πολύ περισσότερο όταν αυτή είναι αυθεντικότερη, και το πιό σημαντικό, ουσιαστικότερη.

Άν η αλλαγή στην ορολογία ήταν φυσική εξέλιξη υπαγορευμένη από την ανάγκη, τότε καλώς έγινε. Άν όμως είναι προϊόν άγνοιας και δημιουργεί προβλήματα αντί να λύνει, γιατί να μην επιστρέψουμε στην ουσία; Την στιγμή μάλιστα που η παράδοσή μας μας παρέχει την δυνατότητα.

Κοντολογίς: Ειρμολογικό είναι το μέλος του ειρμολογίου, δηλαδή ότι περιέχει (περιείχε) το βιβλίο "Ειρμολόγιο". Με ό, τι αυτό συνεπάγεται και για την μελική μεταχείριση τους.
Στιχηραρικό ό, τι περιέχεται στο "Στηχηράριο". Με ό, τι αυτό συνεπάγεται και για την μελική μεταχείριση τους.
Παπαδικό το μέλος της "Παπαδικής". Με ό, τι αυτό συνεπάγεται και για την μελική μεταχείριση τους.

Ως προς το περιεχόμενο των συλλαβών υπάρχουν οι όροι σύντομο, αργό, αργοσύντομο, παράλληλα με τους συλλαβικό, μελισματικό.

Εύστοχοι, απλοί, κατανοητοί και πάνω απ'όλα λειτουργικοί.

Γιώργος Μ.;73515 [TAB said:

[/TAB]Σε κάθε περίπτωση, μια τέτοια διάκριση (όπως κι αν είναι οι όροι) θα μας βοηθούσε να ξεπεράσουμε την πιθανή αντίφαση του όρου "αργό ειρμολογικό" και να κατανοήσουμε ότι με βάση μια τέτοια "συγχρονική" ταξινόμηση τα παλαιά ονόματα κατανέμονται στα τρία είδη περίπου ως εξής:

1. Ειρμολογικά
2. Σὑντομα στιχηραρικά // αργά στιχηραρικά // αργά ειρμολογικά
3. Παπαδικά​

Click to expand...

Στην δικιά μου οπτική δεν υφίσταται αντίφαση στον όρο αργό ειρμολογικό!

Αντιθέτως δημιουργούνται πολλά προβλήματα αν περαθεωρήσουμε το γεγονός πως υπάρχουν σύντομα παπαδικά μέλη (πολυέλεοι, δοξολογίες), ή μελισματικά ειρμολογικά (καλοφωνικοί ειρμοί).

Ελπίζω να γίνομαι κατανοητός χωρίς να γίνω κουραστικός.